Prikkels
Geplaatst op 1 februari 2019 door Marjon KuipersZintuigelijke waarneming
Wij nemen altijd en overal waar. Bewust en onbewust. Wij kunnen ons waarnemen niet ‘uitzetten’. Iedere seconde komt er een grote hoeveelheid beelden, geluiden, gevoelens, geuren en smaken op ons af. Onze zintuigen zetten de waarnemingen om in prikkels in onze hersenen. Voor een deel is dit bewuste waarneming, maar voor een nog groter deel is dat een onbewust proces. We beseffen nauwelijks welke enorme hoeveelheid informatie we iedere seconde onafgebroken ontvangen en verwerken. Wij maken een selectie uit de duizenden zintuiglijke ervaringen. En wij maken allemaal een andere selectie. Dat zorgt ervoor dat we gebeurtenissen op onze eigen manier ervaren.
Filtering van informatie
Informatie komt binnen via onze vijf zintuigen: horen, zien, ruiken, voelen, proeven. John Locke (1632-1704), een belangrijk filosoof en een van de grondleggers van de psychologie, stelde al dat er altijd een zintuigelijke waarneming de opmaat vormt tot het handelen vanuit ons bewustzijn.
De bekende autisme onderzoekster Olga Bogdashina voegt hier nog aan toe het vestibulaire systeem (beweging, evenwicht en ruimtelijke oriëntatie d.w.z. en hoe wij in relatie staan tot onze omgeving) en proprioceptie (zelfwaarneming en het eigen lichaamsbesef).
In taal geven wij vervolgens een beschrijving van onze ervaringen. Onze ervaringen zijn zintuiglijk en concreet. Maar zodra we dit in woorden gaan beschrijven, kunnen we onze waarnemingen en ervaringen niet volledig weergeven in taal. Onze taal heeft slechts de mogelijkheid gebeurtenissen, gevoelens en ervaringen sequentieel weer te geven. Wij laten daarom informatie weg, vervormen en/of generaliseren de informatie. Hierdoor is onze verbale of geschreven weergave niet compleet en is het ook niet mogelijk om de ervaring van een ander precies te begrijpen.
Onze zintuigen zijn het middel om een verbinding tussen onze binnenwereld en de buitenwereld tot stand te brengen en hoe wij met de verwerking van de informatie (on)bewust omgaan bepaald onze gemoedstoestand.
Veel mensen met autisme of aanverwante kwetsbaarheden zoals AD(H)D, HSP, of niet aangeboren hersenletsel zijn extra gevoelig voor zintuigelijke prikkels. Vaak wordt in de hulpverlening aangestuurd op het vermijden van vooral visuele en auditieve prikkels en het prikkelarm maken van de omgeving. Niet zelden ook volgens een vast format. En niet zelden werkt het niet zo goed omdat de prikkelverwerking zo ontzettend persoonlijk is. Wat voor de een prettig is kan voor de ander al een enorme negatieve prikkeltrigger zijn.
Binnen onze trainingen doen onze cursisten altijd een kort onderzoek naar hun eigen zintuigelijke voorkeuren en naar hetgeen hen het meest zintuigelijk overprikkelt. Bij de zintuigelijke overprikkeling worden stresshormonen aangemaakt die uit eindelijk zorgen dat je in de “overlevingsstand” gaat. Wij leren hoe je hier mee om kunt gaan. Want het zintuig wat bij jou het meest gevoelig is, is meestal ook het zintuig wat je het meest kan helpen in overprikkeling.