Autisme en trauma, een overlap?
Geplaatst op 19 september 2020 door Marjon KuipersOnlangs hadden wij een collegiaal gesprek met onderzoeker Peer van der Helm. Van der Helm is sinds 2014 lector Residentiele Jeugdzorg van Hogeschool Leiden, is gespecialiseerd in trauma en houdt zich intensief bezig met het verbeteren van de zorg voor jeugdigen met trauma in de breedste zin.
Er is zoveel overlap in gedragsuitingen bij autisme en trauma dat het eigenlijk niet goed mogelijk is om te onderscheiden wat nu precies wat is (Van der Kolk, 2020). Van der Helm heeft ter onderbouwing hiervan de autismevragenlijst, de Autism Spectrum Qoutient (AQ), naast die traumakenmerken gehouden. De vragenlijst bestaat uit 50 items, en bij het positief beantwoorden van 32 vragen wijst de uitslag op autisme.
Zoals Van der Helm in zijn artikel “Het Autismekonijn” beschrijft: ‘Ik heb gekeken welke van die 50 vragen een overlap vertoonden met traumakenmerken zoals negatieve emotionaliteit en rigide persoonskenmerken. Ik kwam tot 39 items die angst, depressie, wantrouwen en boosheid uitvroegen. Bijvoorbeeld vraag 22, die sociale vermijding meet: “ik vind het moeilijk om nieuwe vrienden te maken”’. Om het nog ingewikkelder te maken hebben kinderen die waarschijnlijk echt autisme hebben een flinke kwetsbaarheid in hun sociaal-emotionele ontwikkeling en persoonsvorming. Ze zijn daardoor ook kwetsbaar voor trauma, zoals gepest worden op school en seksueel misbruik. Het is dan niet meer te ontwarren of de gedragssymptomen gerelateerd zijn aan autisme of aan trauma. Ze hebben in ieder geval ook hulp nodig voor trauma, en niet alleen voor autisme. https://www.sociaalweb.nl/blogs/verlegenheidsdiagnoses-in-de-psychiatrie-het-autismekonijn.
Trauma
Tot voor kort dacht men dat trauma ontstaat door hele ingrijpende zaken zoals adoptie, mishandeling, seksueel misbruik, verwaarlozing, oorlog of armoede. De laatste jaren is er veel onderzoek gedaan naar het ontstaan van trauma en de effecten hiervan op ons leven. Trauma’s kunnen evengoed op microniveau ontstaan (Crastnopol, 2015). Microtrauma’s zijn kleine gebeurtenissen die op het eerste gezicht niet zo ingrijpend lijken maar door de herhaling een langdurig effect kunnen hebben. Vileine opmerkingen, kleine pesterijen, beledigingen, negatief taalgebruik bijvoorbeeld, maar ook afkeurende en minachtende blikken worden door Crastonopol (2015) “kleine moorden” genoemd die zorgen dat er een stapeling tot een groter trauma ontstaat.Trauma is de optelsom van gebeurtenissen uit ons verleden.
Veel mensen met autisme hebben in hun jonge jaren trauma ervaren. Soms ook is het niet duidelijk of er bij gedragsuitingen sprake is van trauma, vertraging in gehechtheidsontwikkelng of dat wat we autisme noemen. Veel uitingen in gedrag komen overeen.
Wat als veel gedragsuitingen eigenlijk normale reacties zijn op abnormale omstandigheden? Wordt het niet eens tijd dat we ook op een andere manier naar autisme en autisme begeleiding gaan kijken? Is autisme wel een stoornis of is het ook zoals Dr. Stephen Porges, de ontwikkelaar van de Polyvagaal Theory, suggereert een enorm intense response op hele vroege stressoren? Misschien is het nog te vroeg voor een dergelijke conclusie maar we kunnen niet meer om de effecten van stress en trauma heen. Ook niet bij autisme.
In ons boek Minder stress, Minder Autisme, Plan C beschrijven, naast vele andere zaken zoals stress, brein en emoties wij ook het verband tussen autisme en trauma en doen wij suggesties voor een sensitievere manier van begeleiding.
Marjon Kuipers
Minder stress, Minder Autisme, Plan C verschijnt dit najaar en is al te reserveren via https://www.bol.com/nl/p/minder-stress-minder-autsime/9200000117579035/?bltgh=luxADOcJxogbs6J-QsxJIA.1_4.5.ProductTitle
Bronnen
Crastnopol, M. (2015). Micro-trauma (1ste editie). Abingdon, Verenigd Koninkrijk: Taylor & Francis.
Kolk, van der, B. (2016). Traumasporen (1ste editie). Eeserveen, Nederland: Uitgeverij Mens!
Porges, S. W. (2019). De polyvagaaltheorie (1ste editie). Eeserveen, Nederland: Uitgeverij Mens!