Stress en leefstijl
Geplaatst op 21 juni 2020 door Marjon KuipersNature, to be commanded, must be obeyed
Francis Bacon
Veel aangeboden autisme kennis is niet actueel genoeg of beperkt zich enkel tot autisme en het zichtbare gedrag. Kennis die ooit eens dienend was omdat er niet meer was dan dat. De laatste jaren echter is er vanuit veel verschillende disciplines wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effecten van stress op gezondheid en functioneren. Daarmee is er ook een directe link te leggen naar de effecten van stress op gezondheid en functioneren bij autisme.
Wij publiceren veel over de werking van ons brein onder stress en over de werking van ons stress-respons systeem.
Zoals wij zeggen: “Stress maakt dom, stress maakt ziek”.
Dat brengt automatisch de vraag met zich mee; maakt geen stress dan slim, en geen stress beter?
Daar kunnen we volmondig “Ja” op zeggen.
Heel kort gezegd, onder stress gaat bij iedereen het denken “uit”. Ons afweersysteem is heel hard aan het werk om ons lichaam binnen een paar seconden klaar te maken voor het vechten en het vluchten.
Ons lichaam heeft op dat moment geen tijd en energie meer om virussen en bacteriën buiten te houden. Het heeft geen tijd en energie om onze spijsvertering goed te laten werken en laat staan om aan het werk te gaan met het krachtige zelf herstellend vermogen. En ook heeft ons lichaam tijdens de stress geen tijd en energie om nog goed te kunnen nadenken.
Door een permanente stressbelasting, zoals veelvuldig voorkomt bij jong en oud met autisme en evengoed ook bij hun naasten, put het lichaam uit en hebben zij naast mentale klachten ook veel last van fysieke klachten. Overigens geldt dit niet alleen voor mensen met autisme maar voor iedereen die, al dan niet bewust, onder een stressbelasting lijdt.
De cijfers liegen er niet om. We stomen op naar een verontrustende top 4 waarvan al lang bewezen is dat stress de grote gemene deler is om in deze top te komen.
Stress is wat er gebeurt als we worden geconfronteerd met een fysieke, psychische of sociale invloed die subjectief of objectief ons evenwicht verstoort op zo’n wijze dat we de situatie niet zomaar kunnen negeren, noch routinematig kunnen hanteren.
Theodoor Hector Laurent Compernolle
Fysieke en mentale klachten hebben een oorzaak. En er kan gelukkig iets aan gedaan worden om klachten te verlichten. Ook bij autisme, of beter nog, juist bij autisme. Autisme en gezondheid zijn in een wankel evenwicht. Het is topsport om dit wankele evenwicht in balans te houden. Dit lukt niet alleen met universele picogrammen, strakke planning en medicatie.
We zijn niet alleen maar dat waar we last van hebben. Dus het helpt ook niet om alleen dat te verhelpen waar we last van hebben, of misschien wel waar onze omgeving last van heeft. Tijdelijk wellicht wel. Maar niet op langere termijn. Tijdelijk is slechts een aanpassing van gedrag maar betekent geen gedragsverandering. Daarvoor is een kijk op het geheel nodig en in het geval van stress betekent dat het geheel veel meer is dan de som der delen.
Om balans te krijgen en te houden is een persoonlijk plan nodig, kennis van stress, werking van het brein, kennis van prikkels, communicatie technieken, communicatiekanalen, bewustwording, begrip, rust, kennis van vroegkinderlijk trauma en het super sensitief handelen dat hierbij hoort, het vergroten van veiligheid in alle facetten, kennis van het duiden van interactie dynamieken want we hebben immers allemaal zoveel invloed op elkaar en kennis van emoties. En vooral ook kennis van leefstijl.
Kennis van leefstijl misschien wel als basis. Het doel van leefstijlkennis en daar naar handelen is het optimaal in conditie brengen van het lichaam en geest. Dit doe je door weten waarvan of waardoor jij persoonlijk kunt ontspannen en herstellen. Dat doe je door je lichaam fit te houden en door je lichaam in ieder geval te voorzien van de juiste voedingsstoffen. Door te weten hoe het lichaam werkt en wat voor jou passend is.
Zenuwstelsel
Stress/overprikkeling heeft alles te maken met ons zenuwstelsel. Dit wordt onderscheiden als volgt:
Centrale zenuwstelsel, hier hebben we invloed op. Zoals het aansturen van onze spieren.
Autonome zenuwstelsel, dit kunnen we hoogstens indirect beinvloeden. Het autonome zenuwstelsel regelt de processen waar we niet over na hoeven te denken.
Het autonome zenuwstelsel bestaat uit:
Sympatisch zenuwstelsel (gaspedaal)
Parasympatisch zenuwstelsel (rempedaal)
Dit zenuwstelsel is een regelsysteem met een tegengestelde werking.
Het gaspedaal zorgt dat we alert kunnen reageren en zorgt dat ons stress-response optimaal kan functioneren. Dit systeem regelt allerlei zaken zodat het lichaam maximaal in paraatheid kan komen om te overleven door te vechten of te vluchten. Allerlei hormoonstoffen worden geactiveerd. Dit systeem vreet energie. Voor een acute actie is dit geen probleem maar zodra het een permanente staat van zijn wordt, put het lichaam fysiek en mentaal uit.
Het rempedaal is verantwoordelijk voor herstel, voor recovery, voor ontspanning en het zelf genezend vermogen van het lichaam. Alles wat in de gaspedaal stand op “aan” stond komt tot rust. De hartslag daalt weer en de bloedruk gaat weer naar normaal. Zuurstof gaat weer naar je organen in plaats van naar je spieren. Lichaam en geest krijgen de tijd zich te herstellen en weer op te laden.
Bij een gezonde balans tussen deze twee systemen wordt er welzijn en gezondheid ervaren.
Het blijft echter voor veel mensen met autisme een zeer kwetsbaar evenwicht. Als het gaspedaal te actief is dan betekent dat er niet op de rem getrapt kan worden. Het zou zo moeten zijn dat de sympathicus alleen dan in actie komt als het echt nodig is. Als er echt gevaar is. Helaas komt dit deel van het zenuwstelsel bij veel mensen veel te vaak en te langdurig in actie waardoor de zo belangrijke herstelperiode uitblijft.
Veel fysieke en mentale problemen komen voort uit de onbalans van deze twee systemen.
De onbalans heeft onder andere een negatieve invloed op:
Gevoeligheid voor burn-out
Autisme
Adhd /ADD
Hoog gevoelligheid
Slaapproblemen
Angststoornissen
Hechtingsproblematiek
Hoe en of een bron van stress een negatieve invloed heeft, heeft bijna altijd te maken met onze eigen interpretatie.
Klachten die bij langdurige stress worden ervaren zijn:
Concentratieproblemen
Leer- en ontwikkelingsproblemen
Verlies van focus
Vermoeidheid
Slechte weerstand
Hyperventilatie
Paniekaanvallen
Hoofdpijn
Buikpijn
Beklemmingen
Depressie
Chronische pijnen en ontstekingen
Slaapproblemen
Anorexia
Gedragsproblemen
Stemmingswisselingen
Wit en futloos uiterlijk
Neurotransmitters
De permanente disbalans in het lichaam heeft een sterke invloed op de aanmaak van neurotransmitters. Neurotransmitters zijn de chemische boodschappers tussen onze zenuwcellen.
Glutamaat is een belangrijke neurotransmitter die oa verantwoordelijk is voor onze stemming, het leren en ons korte en lange termijngeheugen. Glutamaat stimuleert je hersencellen. Hoe meer glutamaat receptoren in de hersenen hoe intelligenter en prikkelgevoeliger de persoon is. Een teveel aan glutamaat zorgt voor overprikkeling en legt een beslag op onze fysieke en mentale gezondheid.
Een glutamaatdominantie ontstaat bij stress, bij het eten van suiker, eten van voeding waar Monosodium Glutamate (vestin) in verwerkt is, dus zo ongeveer alles wat voorbewerkt is en het eten van gluten, zuivel en soja. Ook aspartaam, mout en maltodextrine hebben een negatieve invloed. Door gebruik van deze stoffen ontstaat een sterke stijging van glutamaat en insuline en een sterke daling van de bloedsuikerspiegel met als gevolg gemoedswisselingen, vermoeidheid en een verlaging van de neurotransmitter GABA. Het gevolg kan zijn migraine, fibromyalgie, angst en nervositeit en mentale problemen.
Glutamaat beinvloedt dus de productie van GABA. GABA werkt remmend en kalmerend en zorgt dus voor ontspanning. GABA zorgt voor de productie van endorfinen en verhoogt de alfagolven in je brein. Ook dit is een wankel evenwicht namenlijk hoe meer glutamaat hoe minder GABA. Een te lage GABA spiegel kan ook voor allerlei neurologische klachten zorgen, waaronder slapeloosheid, bedplassen, migraine, epilepsie en ontstekingen zoals bij fybromyalgie. GABA zorgt ook voor een goede spijsvertering en zorgt voor goede immuuncellen. GABA is enorm belangrijk voor je gezondheid.
Een tekort aan GABA betekent dus een teveel aan Glutamaat. Dus als je balans wilt dan zul je GABA moeten verhogen en Glutamaat moeten verlagen.
Een onderzoek op dit gebied toon aan bij kinderen met autisme:
- Verhoogd aantal aantal glutamaatmetabolieten in de darm
- Verlaagde hoeveelheid alfa-keto glutaarzuur (remt glutamaat)
- Verhoging bacteriën geassocieerd met glutamaatstofwisseling
- Verhoogde hoeveelheid schadelijke bacteriën (o.a. Clostridium Botulinum)
- Verlaagde hoeveelheid Bacteroides Vulgatus (breken plantvezels af en zetten om in korte-keten-vetzuren (boterzuur) Boterzuur is betrokken om Glutamaat om te zetten in Gamma Amino Boterzuur (GABA)
(Wang et al., 2019)
Uit een eerdere studie blijkt dat kinderen door een ander microbioom GABA op een andere manier aanmaken dan bij kinderen zonder autisme (David et al., 2018).
Voeding
Onze darmen zijn ontzettend belangrijk voor onze gezondheid. Er is een sterke connectie tussen darmen en hersenen. De neurotransmitters worden in de darmen aangemaakt en gaan via de bloedbaan naar de hersenen en zorgen zo goed voor ons mentale welzijn als de voeding tenminste optimaal is.
De onderzoeken staan nog in de kinderschoenen maar wat wel al langer bekend is dat bijvoorbeeld vezelrijke groente en groene bladgroente een grote invloed heeft op de productie van GABA.
Voedingstoffen waar tryptofaan, 5 htp of saffraan en voedingsmiddelen zoals, sesamzaad, banaan, zonnebloempitten, kip, rundvlees, orgaanvlees, vis, ei, noten, zaden, pindakaas, avocado, peulvruchten, koolsoorten, peterselie, bietjes, groene bladgroenten, zelf getrokken bouillon hebben een gunstige invloed op de productie van neurotransmitters.
Niet alles is op te lossen. Autisme gaat er niet mee weg. Wat jou helpt is zeer individueel. De balans is fragiel. Hoe het gesteld is met je neurotransmitters en stressbelasting is meetbaar. Wil je meer weten ga dan naar een leefstijl arts, holistisch arts of goede orthomoleculair therapeut voor een plan op maat. Want hoe mooi zou het zijn als je, door daar waar het kan, je beter gaat voelen. Ook onze trainers en onze CoachMasters kunnen je hier verder mee helpen.
Met dank aan Orthomoleculair therapeut Jeroen de Haas voor zijn inspirerende kennisoverdracht op het gebied van autisme en leefstijl.
Om te beginnen: een recept voor Pindakaas Bananen ijs van Remko The Healthy Chef
Marjon Kuipers
Bronnen:
David, M. M., Tataru, C., Daniels, J., Schwartz, J., Keating, J., Hampton-Marcell, J., … Wall, D. P. (2018). Crowdsourced study of children with autism and their typically developing siblings identifies differences in taxonomic and predicted function for stool-associated microbes using exact sequence variant analysis. –, 0. https://doi.org/10.1101/319236
Wang, M., Wan, J., Rong, H., He, F., Wang, H., Zhou, J., … Zhou, W. (2019). Alterations in Gut Glutamate Metabolism Associated with Changes in Gut Microbiota Composition in Children with Autism Spectrum Disorder. mSystems,4(1), e00321-18. https://doi.org/10.1128/msystems.00321-18